2022 Yılının Doğu Türkistan Özeti

2022 Yılında Doğu Türkistan’da neler yaşandı? Dünyada Çin ile ilgili hangi gelişmeler vuku buldu? İşte özeti….

21 Ocak 2022’de Fransa Meclisi Genel Kurulu oy çokluğuyla Çin’in Doğu Türkistan’daki sistematik soykırım politikalarını “soykırım” ve “insanlık suçu” olarak tanımladı.

https://turkistanpress.com/page/fransiz-meclisi-34-soykirim-34-i-tanidi/4269

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Wang Wenbin Doğu Türkistan'daki toplama kampları konusunu çarpıtmak amacıyla düzenlediği basın toplantısında, Alman Antropolog Dr. Adrian Zenz, Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü (ASPİ), Bağımsız Uygur Mahkemesi, Sairagul Savutbay ve Tursunay Ziyavudun, Zumret Davut hanım gibi Toplama Kampı tanıklarının yanı sıra Istiqlal Medya Gurubu’na (Istiqlal TV) saldırdı.

https://turkistanpress.com/page/cin-disisleri-istiqlal-medya-gurubu-a-saldirdi/4252

4 Şubat 2022'de Kış Olimpiyat Oyunları Çin'in başkenti Pekin’de düzenlendi.

Başta ABD, İngiltere, Kanada olmak üzere bir çok ülke Soykırım Olimpiyatlarını diplomatik boykot kararı açıkladı.

Fakat Çin, Kış Olimpiyat meşalesini teslim etmek ve yakmak için özenle seçilmiş iki Uygur ön plana çıkarıldı.

https://turkistanpress.com/page/soykirim-olimpiyatlarinda-34-uygur-sovu-34-/4324

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), dünya çapında yaklaşık 100 ülkedeki insan hakları durumunu inceleyen 2022 Dünya İnsan Hakları Raporunu yayımladı.

Raporda “Çin’in ülke genelinde baskıcı politikalarını arttırdığı, keyfi tutuklama siyasetinin yaygın olduğu, insan hakları sicilinde dünyanın en kötü ülkeleri arasında yer aldı.

https://turkistanpress.com/page/2022-insan-haklari-raporu-en-kotusu-cin/4251

16 Şubat’ta, Japonya alt meclisinde Doğu Türkistanla ilgili tasarı kabul edildi.

Karar taslağında, Çin’in Doğu Türkistan’da işlediği insanlık dışı suçlara ilişkin, “İnsan hakları sorunları sadece ülke içi meseleler olamaz, çünkü insan hakları evrensel değerlere sahiptir ve uluslararası toplum için haklı bir endişe konusudur” denildi.

https://turkistanpress.com/page/japon-meclisi-uygur-kararini-acikladi/4308

Doğu Türkistan’da yaşayan Müslümanlar, 2022 Ramazan Ayı'nı yine yasaklar ve kapalı ibadethanelerle 3 Nisan'da karşıladı. 

https://turkistanpress.com/post/propaganda-kiskaci-ve-urumci-de-ramazan-makale-/81

İngiliz kamu kuruluşu BBC tarafından aylarca inceleme sonucu, Doğu Türkistan’daki Çin’in Toplama kampları ve hapishanelerle ilgili bilinmeyen ayrıntılı 5 binden fazla fotoğraf ve bilgi,  “Xinjiang Polis Arşivleri”nden ele geçirildi.

Kaşgar’ın Konaşehir ilçesinden en az 2 bin 884 aralarında kişinin gözaltı kamplarına alındığını kanıtlayan veriler infial yarattı.

https://turkistanpress.com/page/cin-39-in-uygur-soykirimi-fotograflarla-belgelendi/4657

BM' İnsan Hakları Konseyi'nin 51.oturumunda Uygur Soykırımını araştırma önerisi 17 "evet" 19 "hayır" 11 "çekimser" oy ile reddedildi.

Oylamada hiçbir Müslüman ülke Doğu Türkistan'dan yana olmadı, aksine işgalci Çin'in tarafında yer aldı.

https://turkistanpress.com/page/cin-in-yalanlari-bm-de-ise-yaradi/5067

Joe Biden hükümeti 21 Haziran itibariyle “Uygur Zorla Çalıştırmayı Önleme Yasası” ‘nı (UFLPA) yürürlüğe koydu.

Yasayla, Çin rejiminin köle işçi çalıştırma yoluyla Doğu Türkistan'da üretilen ticari ürünlerin ABD'ye ithalatı yasaklandı.

https://turkistanpress.com/page/-uygur-zorla-calistirmayi-onleme-yasasi-yururluge-girdi/4738

Çin konusunda dünyayı uyaran ve eşi görülmemiş bir ortak görünüm sergileyen İngiltere gizli servisi MI5 ve ABD güvenlik servisi FBI başkanları, Çin’in uzun vadeli tehdit olduğunu söyledi.

https://turkistanpress.com/page/mi5-ile-fbi-cin-tehdidi-konusunda-uyardi/4783

Uluslararası Doğu Türkistan Sempozyumu'nda 40'ı aşkın ülkeden bir araya gelen İslam alimleri, 3 gün boyunca Doğu Türkistan meselesi üzerine müzakerelerde bulundu.

https://turkistanpress.com/page/40-ulkeden-ulema-dogu-turkistan-icin-istanbul-da-toplandi/4713

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin Uygur Türklerine dair raporu yayınlandı.

Raporun yayınlanmasıyla Çin rejiminin Doğu Türkistan'da yürüttüğü sistematik soykırım politikaları ve insanlık suçları resmi kanıtlarla tescillendi.

https://turkistanpress.com/page/bm-nin-dogu-turkistan-raporu-yayimlandi/4953

Aralarında Türkiye'nin de olduğu BM üyesi 50 ülkenin büyük elçileri Çin'in Doğu Türkistan'da Uygurlara ve diğer Müslümanlara yönelik zulmünü kınayan ve Çin'i sistematik soykırımı derhal durdurmaya çağıran ortak bir bildiri yayınladı.

https://turkistanpress.com/page/bm-uyesi-47-ulkeden-uygur-cagrisi/4719

Merkezi İspanya’da Safeguard Defenders örgütü, 15 Eylül’de bir rapor yayımlayarak Çin’in Avrupa ülkeleri başta olmak üzere bilindiği kadarıyla 5 kıta 34 ülkede en az 54 yasadışı ve gizli polis merkezi kurduğunu tespit ettiğini açıklamıştı.

Bu merkezlerde yurt dışındaki Doğu Türkistanları gözetim altına aldıkları öne sürülüyor.

https://turkistanpress.com/page/14-ulke-cin-in-gizli-polis-merkezlerini-sorusturdu/5153

Doğu Türkistan’da yaşanan soykırımın baş suçlusu olan Çin Komünist Partisi (ÇKP) elebaşı Xi Jinping, 12 ve 13 Temmuz'da Urumçi'de aniden bir ziyaret gerçekleştirerek bazı yerleri gezdi.

https://turkistanpress.com/page/xi-jinping-aniden-urumci-39-ye-gitti/4807

Soykırımcı Xi Jinping, Çin Komünist Partisi Genel Sekreterliğine yeniden seçilerek, Mao'dan sonra iktidarını üçüncü döneme taşıyan ilk kişi oldu.

Xi Çin'in başına geçtiğinden beri Doğu Türkistan'daki insan hak ihlalleri ve soykırım politikaları katlanarak artıyor.

https://turkistanpress.com/page/cin-de-demokrasi-tiyatrosu-basladi/5088

Çin’in Nazi varı Toplama kamplarında yaşanan vahşice insanlık dışı suçları tüm dünyaya ifşa eden Tanıklar, Doğu Türkistan’daki açlık soykırımına karşı Beyaz Saray önünde açlık grevi eylemi başladı.

https://turkistanpress.com/page/kamp-taniklari-aclik-grevine-basladi/5012

Çin rejimi “Sıfır Covid” politikası adı altında karantina bahanesiyle insanları evlerine hapsederek açlık soykırımı uyguladı ve birçok insan açlıktan hayatını kaybetti.

https://turkistanpress.com/page/acliktan-olenler-artti/4982

Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Birleşik Krallık ve ABD’den oluşan G7 Ülkerleri Dışişleri Bakanları ve Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi 22 Eylül 2022 tarihinde New York’ta bir araya geldi.

Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşının küresel sonuçları, gıda güvenliği, enerji güvenliği konularının da yer aldığı toplantıda Çin, Tayvan ve Doğu Türkistan konuları başlıca tartışıldı.

https://turkistanpress.com/page/g7-ulkeleri-uygurlar-konusunda-taahhut-verdi/5032

Çin rejimi Doğu Türkistan’da inşa ettiği toplama kamplarına Çin virüsünü bahane etmek süratiyle meşru gösterip, 10 binlerce kişi kapasiteli yeni tip sözde “karantina merkezleri” inşa etti.

https://turkistanpress.com/page/korla-daki-yeni-tip-tecrit-kamplari-sok-edici/5192

Afganistan İslam Emirliği, zulümden kaçarak ülkelerine sığınan Uygur Türklerini Çin'in ısrarcı taleplerine rağmen vermedi.

Çin ise buna karşı, talebini reddetmesi sebebi ile ABD işgalinden kurtulan Afganistan'daki iktisadi adımlarını askıya aldı.

https://turkistanpress.com/page/afganistan-uygur-turklerini-cin-39-e-vermedi-/5057

Resmin Bütünü, Doğu Türkistan'daki erkeklerin neredeyse tamamının kadın ve çocukları, yaşlılarını geride bırakarak toplama kamplarına ve hapishanelere gönderildiğini gösteriyor.

Bu durum Çin’in aile mahremiyetini hiçe sayan “Kardeş aile” politikasını beraberinde getirmekle birlikte Çinlilerin Uygur erkeklerinden arındırılan ailelere serbestçe girip çıktıklarına olanak sağladı.

https://turkistanpress.com/post/resmin-butunu-erkeklerin-kalmadigini-gosteriyor/89

Uzun süre kesintisiz evlerine kapatılan ve açlıktan ölenlerin olduğu Gulca şehrine bağlı Karadöng köyünde, rejimin keyfi karantina zulmüne karşı haklarını aramaya çıkan 617 kişinin tutuklandığı, bölge karakolundan teyit edildi.

https://turkistanpress.com/page/gulca-da-617-kisi-tutuklandi/4989

Londra'daki Çin konsolosluğu çalışanları Bob isimli Hong Konglu protestocuyu konsolosluğa sürükleyerek tekme tokat dövdü.

Protestocu, polis ve diğer göstericilerin yardımıyla zor kaçabildi.

https://turkistanpress.com/page/cinli-diplomatlar-protestoculari-dovdu/5092

13 Ekim öğleden sonra, Pekin’in en yoğun caddelerinden Zhongguancun'daki bir üst geçide asılan iki protesto pankartının görüntüleri sosyal medyada gündem oldu.

Kırmızı Renkle yazılan Pankartların birinde, “Kovid testine hayır, yemeğe evet deyin”, “Karantinaya hayır, özgürlüğe evet”, “Devrime hayır, reforma evet”, “Lidere hayır, oy kullanmaya evet”, “Köleliğe hayır, vatandaşlığa evet” gibi sloganlar yer alırken, diğerinde ise “Okulu ve işi bırakın, diktatörü ve vatan haini Xi Jinping’i ortadan kaldırın” mesajı yer aldı.

https://turkistanpress.com/page/pekin-de-xi-jinping-e-karsi-protesto/5082

Uluslararası Doğu Türkistan STK’lar Birliği, Hasene İnternational ve Dünya Uygur Kurultayı tarafından 9-10 Kasım günleri, Brüksel Avrupa parlamentosunda Uluslararası Uygur Formu düzenlendi ve Uluslararası Kamuoyunu Doğu Türkistan'da yaşanan soykırımı durdurmak için harekete geçme çağrısında bulundu.

https://turkistanpress.com/page/uluslararasi-uygur-forumu-bruksel-de-basladi/5155

Doğu Türkistan'daki Çin Komünist rejimi 20 Kasım'da Çin Komünist Partisi 10. Komitesi 6. Genel Kurulu Toplantısında, İslam dinini çarpıtmaya yönelik yeni politikasını açıkladı.

Doğu Türkistan’daki sistematik asimilasyon ve Çinlileştirme siyasetiyle paralel olarak Dini bilgilerin ve ilgili öğretilerin sosyalist topluma uygun, komünizm ideolojisine göre yorumlanması gerektiğini öne süren politika, Çin’in İslam dinini tahrip etme niyetini ele veriyor.

https://turkistanpress.com/page/cin-islam-39-i-carpitmaya-basladi/5212

Kanada Parlamentosu Uygurlara sığınma hakkı verilmesi önerisini tam oyla onadı.

Tasarıda, Kanada parlamentosu avam kamarası Göçmenlik Komitesi tarafından yakın tarihte yayımlanan bir raporu desteklemek için onaylandığı ve Kanada hükümetinin Doğu Türkistan'da devam eden soykırım mağduru Uygurlara kapılarını açması gerektiği vurgulanıyor.

https://turkistanpress.com/page/kanada-parlamentosu-uygurlara-siginma-hakki-verilmesi-teklifini-kabul-etti/5116

Dindar Uygurları tutuklayan Çin, Doğu Türkistan’da bazı camileri açtı. Cemaat camilere Çin propaganda aracılığıyla çağrılırken, fişlenme korkusuyla camiye ancak birkaç kişi gelebildi.

https://turkistanpress.com/page/imam-cinli-4-cemaatle-namaz-kiliyor/5266

24 Kasım 2022 tarihinde Doğu Türkistan’ın Urumçi şehrinde 21 katlı bir apartmanda yangın çıktı ve aralarında çocukların da olduğu 190’dan fazla kişi şehit oldu.

Soykırım meşrulaştırmak için Karantina bahanesiyle evlerinin kapıları kaynaklarla kapatılan Uygurlar ateşin içinde yanarken itfaiye ekipleri zamanında müdahale etmediği ortaya çıktı.

https://turkistanpress.com/page/urumci-karisti-polisle-halk-karsi-karsiya/5202

İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT) tarafından Çin-Arap Zirveleriyle ilişkin yapılan yazılı açıklamaya göre, İslam İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreteri Hüseyin İbrahim Taha, zirvenin sonuçlarının Arap-Çin dostluğu ile ortak çıkarlarına hizmet edeceğini ve Arap ülkeleri ile Çin arasındaki işbirliği ve ortaklığa yeni bir ivme kazandıracağını belirtti.

https://turkistanpress.com/page/islam-isbirligi-teskilatindan-cin-arap-zirveleriyle-iliskin-aciklama/5254

Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu,” 2022  Yılı Değerlendirme Toplantısı”’nda Çin-Türkiye ilişkileri ile ilgili bir yavaşlama olduğunu ancak bunun Çin'den kaynaklandığını, Sürekli Türkiye'de yaşayan vatandaşların iadesini istediğini, Tabi ki böyle bir şeyin mümkün olmayacağını, bundan dolayı Türkiye’nin Uygur Türklerine yönelik tutumundan rahatsız olduğunu söyledi.

https://turkistanpress.com/page/cavusoglu-uygurlari-savunmamiz-cin-39-i-rahatsiz-ediyor/5313

Soykırımcı Xi Jipping’in Toplumsal öfkeye yol açan “Sıfır covid” politikası başarısız olunca salgın önlemlerinde gevşemeye giden Çin’de, Bloomberg, CNN ve Financial Times gibi yabancı basında Çin’li gizli kaynaklara dayandırılan bilgilere göre 1-20 Aralık tarihleri arasında 250 Milyon insanın virüse yakalandığı ve ölümlerde de milyonların telaffuz edilmesi, artı Çin’in virüs ile ilgili verileri bundan sonra açıklamayacağını duyurması dünyayı bir kez daha kapanma endişesiyle baş başa bıraktı. Bir çok ülke Çin’den gelenlere virüs tedbirleri getirdi.

https://turkistanpress.com/post/ulkeye-hicbir-cinli-alinmamali/94

Muhammed Ali ATAYURT

Yazar

Türkistan Press Editörü | Istiqlal TV Sunucusu