Hakan Fidan’ın Kaşgar ziyaretinde gözden kaçanlar

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın üç günlük Çin ziyaretinde ekonomi, küresel konular ve Uygur Türkleri olmak üzere üç ana başlık öne çıkıyor.

Bir İstihbarat kökenli olan Sayın Fidan’, Urumçi ve Kâşgar’daki temaslarında, bölgedeki durumu doğrudan gözlemlemek ve buradaki resmî makamlara Türkiye’nin görüşlerini net biçimde aktarmak bakımından iyi bir fırsat yakalamıştır. Nitekim etnik, dinî ve kültürel bağlara sahip olunan Uygur Türklerinin Türkiye için çok önemli olduğu mesajını ilk fırsatta dile getirmiştir.

Türk basınında çıkan haberlere göre, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Uygur Türklerinin, Çin-Türk ve Çin-İslam dünyası arasında bir köprü olduğunun altının çizildiği görüşmelerde, buradaki halkların refah ve huzur içinde olmasının Türkiye’yi fazlasıyla memnun edeceğini, Uygur Türklerinin kültürel haklarının ve değerlerini yaşamaları konusunda Türk dünyasının ve İslam dünyasının hassasiyetlerini ifade ederken, bu konudaki algının değişmesi ancak Çin’in atacağı adımlarla mümkün olacağına vurgu yapıyor. 

İLGİLİ HABERLER: TÜRK BASININDA HAKAN FİDAN NE DİYOR?

Sayın Fidan, Çin devlet kanalı CCTV'de bu ülkedeki temaslarını değerlendirdiği esnada seçtiği kelimeler dikkat çekici.

Bakan Fidan, Çin ziyaretindeki önceliğinin iki ülke arasında ticari işbirlikler başta olmak üzere, Gazze meselesi, “Tek kuşak Tek yol” projesi ve Türkiye'nin “Orta Koridor” Projesi, Turizm, enerji, nükleer enerji ve kıymetli madenlerin değerlendirilmesi hususunda, siyasi konular ve diğer alanlardaki ilişkilerin daha ileri taşınması olduğunu belirtiyor. 

Fidan, CCTV muhabirine verdiği röportajda Uygur meselesine ilişkin, "Özellikle Uygur meselesini bir zenginlik meselesi olarak görüp burada herhangi bir sorun alanı görmeden, buradaki özellikle Uygurların kültürel hakları ve yaşamları konusunda dünyada ve İslam dünyasında oluşan algının değiştirilmesi Çin'in de lehine, bizim de lehimize, herkesin lehine. Dolayısıyla bizim dediğimiz her zaman için şu; biz Çin'in tek Çin politikasını destekliyoruz, toprak bütünlüğünü ve egemenliğini destekliyoruz." ifadelerini kullandı.

ÇİN BASINI FİDAN’IN SÖZLERİNİ ÇARPITTI
Ancak Çin Basınında ise bu konuşmalar, yine çarpıtılarak Çin Propagandası için kullanıldığı ortaya çıktı.

Çin propaganda ajansı sözde "Xinjiang Gazetesi", Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan; sözde “Xinjiang’a geldim ve şehrleşmenin mükemmel olduğunu, toplumsal refahın müreffeh, gelişmiş olduğunu gördüm. Tüm etnik grupların kültürlerinin ve dillerinin çok iyi korunduğuna şahit oldum.” Şeklinde konuştuğunu yazdı. (Haber; Çin Propaganda daire başkanlığınca tek merkezden servis edildiği için bütün Çin Medyasında konuya ilişkin aynı içerik mevcuttur.) 

BU İLK DEFA OLMUYOR!
Daha öncede Temmuz 2019'da Çin propaganda kanalları, Çin'i ziyaret eden Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın "Uygurların huzur ve barış içinde yaşamasını temenni ediyoruz" açıklamasını çarpıtarak, "Erdoğan, Uygurların mutlu yaşadığını söyledi" şeklinde haber servis etmeleri yoğun tepkilere yol açmıştı.

Meselenin özüne gelecek olursak; Fidan, Doğu Türkistan ziyareti sırasında Kaşgar ve Urumçi'ye gitti. Urumçi'de Uluslararası Pazarı, Nogai Camii'ni ve Kaşgar'daki Heyitgah Camii ile Yusuf Has Hacip Türbesini ziyaret ederken Dua etti ve Sosyal medya hesabından anlamlı mesajlar paylaştı. Fidan mesajında; “Uzun yıllardır, Türk İslam medeniyetinin kuruluşuna katkı veren pek çok tarihi şehri ziyaret etme fırsatım oldu. 

Mâverâünnehir ve Fergana Vadisi’nin şehirlerini, tarihi Horasan kentlerini ve diğer coğrafyalardaki Selçuklu şehirlerini defalarca görme imkanı buldum. 

Urumçi ve Kaşgar, içimde hep ukde olarak kalmıştı. Nihayet, Çin’deki temaslarım vesilesiyle bu iki kadim şehri de ziyaret ettim.   

“Kitabın adını Kutadgu Bilig koydum. Okuyana kutlu olsun ve ona yol göstersin. Ben sözümü söyledim ve kitabı yazdım. Bu kitap uzanıp her iki dünyayı tutan bir eldir” diye tanımladığı ünlü eserin müellifi, büyük âlim Yusuf Has Hâcib'in aziz ruhuna Fâtiha okudum. 

Allah bütün âlimlerimize rahmet eylesin.” İfadelerine yer verdi.Ancak Doğu Türkistanda bulunan 30000 civarı camiden on binlercesi yıkılmış, ( delil ve ispatları vardır) büyük bir kısmı eğlence ve dans müzik eğitim merkezlerine çevirilmiş ( arşivlerimiz vardır) Heytgah ve Urumçideki Büyük camii gibi tarihi ve göze çarpan ibadethaneler islam dünyası, diğer Yabancı delegasyon ve turistlere göstermek için numunelik açık bırakılmıştır.

DUA TALEBİ HÜZÜNLENDİRDİ!
Kaşgar sokaklarında bazı Uygurlarla buluştuğu görüntüler yayınlandı ve Kaşgar'daki 80 yaşlarındaki Emine teyzenin sıcak sohbeti herkesi gülümsetti. 

Burada bir parantez açalım. Türk heyete bölgede gösterilen her şeyin önceden hazırlanmış, kurgulanmış olarak değerlendirilebilir.) Yinede bölgedeki baskıcı rejimin yansımasını Sayın Hakan Fidan Uygur büyükanneyle karşılaşmasında görmek mümkün. 

1. "Esselamu aleyküm" selamına cevap vermiyor. 
2. Sohbetin sonlarına doğru (sevinçten) göz yaşı döküyor. 
3. Büyükanne Bakan Fidan’ın “dua talebine” ise derin bir “uh” çekerken, hüzünlendiği yüz ifadesinden anlaşılıyor ve Video burada kesiliyor. 

Ayrıca Genellikle bizim uygurlarda annelerimiz gelenek ve İslami inancımızın gereği başlarına güzel örtü ve örtü üzerine de bu ninenin başındaki uygur doppası çeşitleri giyilir. Şu an doğu Türkistan’da İslami ve milli kılık kıyafet tamamen yasaklandığından, kadınlar yalın saç üzerine doppa giymeye zorlanmaktadır. 

İkinci perde de ise Çocuklarla fotoğraf çekilme sahnesi.
Burada Türk heyet ve onlara eşlik eden Çinli yetkililer Çocuklarla sohbet ederek fotoğraf çekiliyor. 
Çocukların isimleri ise dikkat çekici. 

Adın nedir? Bilal, 
Senin: Abdusemet, 
Senin adın; Abdullah, 
Adın ne? Habibe ve Merhaba.! 
Öte yandan videoda çocukları “az konuş, sakin olun” şeklinde dizginlemeye çalışan bir ses duyulabiliyor. 

Oysa, Çin yönetimi 2015’li yıllarda Doğu Türkistan halkına yönelik uygulanan dini baskılar kapsamında Muhammed, Mustafa Abdüsselam, Abdusemet, Ömer, Ebubekir, Mucahit, Abdullah, müslime, salihe gibi nice İslami isimlerin Uygur çocuklara verilmesini yasaklamış, yasa dışı isimlerin değiştirilmesi talimatı verdiği yazılı bildiriler mevcut. Nihayetinde 2017’deki büyük ölçekli keyfi tutuklamalar sırasında, isim değişikliği yapmayan sayısız ebeveyninin toplama kamplarına alındığı basına yansımıştı.

Son olarak Doğu Türkistan Diasporasının Sayın Hakan Fidan ve beraberindeki heyetin Doğu Türkistan’daki kısa ziyaretini çok önemseyerek heyecan ve derin bekletiler içinde izlediğini belirtmekte fayda var. 

Muhammed Ali ATAYURT-Istiqlal Haberİ
Kaynak: turkiyegazetesi, CCTV, Xinjiang.gov.cn