Türk Devletleri Teşkilatına Uygur Çağrısı

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Birliği (İLESAM), TİKA, Yurtdışı Türkler Akraba Toplulukları (YTB), Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (AYK), Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, TÜRKSOY, Uluslararası Sanat ve İlim Derneği (USİD), Ders ve Kültür Kitapları Yayıncıları Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (DEKMEB) ve Keçiören Belediyesinin destekleriyle organize edilen 5. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı 6-7-8 Kasım tarihleri arasında Ankara’da bulunan Milli Kütüphanede Konferans Salonunda gerçekleştirildi.

Cumhuriyetimizin 100. Yılı etkinlikleri kapsamında düzenlenen kurultaya, 19 farklı ülkeden (Azerbaycan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan, Irak, İran, Kosova, Kuzey Makedonya, Suriye, Gagauzya, Türkmenistan, Tataristan, Başkurdistan, Bosna Hersek, Macaristan, Arnavutluk, Yunanistan, Türkiye) 100 şair ve yazar akademisyen katıldı.

Türkçenin ve Türk yazarlarının sorunlarının ele alındığı kurultayın ana hedeflerinden biri Türk Dünyasının ilim adamı ve yazarlarını bir araya toplayıp tanıştırmak, dostluk ve iş birliği bağlarını geliştirmek olarak belirlendi.

Fikir ve sanat eserleri ve telif hakları konusunda birlikte hareket edilmesi kararının alındığı kurultayda, okuma kültürü, çocuk edebiyatı, çeviri sorunları; ortak dil ve ortak alfabe konularının tartışılması ve bu konuda çözüm önerileri üretmek; Türk kültürünün, Türk milletini teşkil eden halklar ve topluluklar arasında karşılıklı alışverişini zenginleştirerek, Türk Kültürünün zenginliklerini ortaya çıkarmak ve gelişen çağa göre edebiyat ve kültür alanında birlikteliği sağlayacak çözümler konusunda adımlar atıldı.

TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATINA ÇAĞRI
Özellikle toplantının sonuç bildirisinde yer alan 11. maddede, "Türk Devletleri Teşkilatı dışında kalan Türklerin, yaşadıkları ülkelerin anayasasında belirtildiği gibi hak ve hukuklarına saygı gösterilmesi, anadilini öğrenmesi ve milli kimliğini muhafaza etmelerini sağlamak adına ve de ana dil öğrenimi için gereken ana dil derslik kitapları, video içerikleri, görsel ve belgeseller, ek materyallerin hazırlanmasına Türki Cumhuriyetlerinin destek vermesine vurgu yapıldı.

Kurultay’da ayrıca, Çin Anayasası ve sözde "Özerklik Kanunu"nda yer alan ana dil eğitim haklarını Doğu Türkistan’daki etnik Türk halklarına iade edilmesi yönünde karar çıkarılmış, Türk Devletleri Teşkilatı'ndan bu konuda Çin'e baskı yapılması talep edildi.

Toplantı katılımcılarından ünlü Türkolog, Profesör Sayın Ahmet Bican Ercilesun Özgür Asya Radyosuna verdiği röportajda, "Kaşgarlı Mahmud’un ‘Dîvânu Lugâti't-Türk’ isimli, dünyaca bilinen eserin Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce yayınlamıştık. Daha sonra başka ülkelerde de yayımlandı. Bu konuda pek çok araştırmalar yapıldı. Bu destansı eserlerin yazıldığı Doğu Türkistan’da şu an Uygur Türklerinin dilleri kısıtlanıyor.” İfadelerini dile getirerek Türk Devletleri Teşkilatının, Türk halkının anadilde eğitime yeniden başlaması için Çin'e baskı yapması gerektiğini söyledi.

“ALINAN KARARI ELÇİLİKLERE GÖNDERECEĞİZ!”
Röportajın devamında İlim ve Edebiyat Eserleri Sahipleri Derneği Başkanı Sayın Mehmed Noori Parmaksiz, bu kongrede alınan kararların uygulanması için Türkiye'deki ilgili ülkelerin büyükelçiliklerine ve ilgili kurumlarına yazı yazacağını, konuyla ilgili elinden gelenin en iyisini yapacağını vurgulayarak, “Bu kararı sadece bağımsız Türk uluslarına değil, özerk bölgeleri olan tüm ülkelerin elçiliklerine göndereceğiz.

Çin, İran gibi ülkelerde Türk halkının anadilinde eğitimi kısıtlanıyor. Bu ülkeler dünyayı kandırmaya çalışıyor ama bizi kandıramazlar. Bu ülkeler kapılarını kapatmış, eylemlerinin dünya kamuoyu tarafından görülmesini engellemeye çalışıyorlar, ama zulmü gizleyemezler.” Diye konuştu.

İki yılda bir gerçekleştirilen 6'ncı toplantısının 2025 yılında Özbekistan Yazarlar Birliği'nin ev sahipliğinde başkent Taşkent'te yapılması kararlaştırıldı.

Muhammed Ali ATAYURT-Istiqlal Haber