Kaşgar’ı yıkıp yeniden inşa ettiler

Uygur Türklerinin tarih boyunca kültür medeniyetini yansıtan mimari yapıları ile boy gösteren kadim Kaşgar şehrinin en işlek caddelerinden biri olan meşhur “ham pazarı” mahallesinin Çin Komünist rejimi tarafından yıkıldığı ortaya çıktı.

Ortaya çıkan yeni görüntüler Meşhur Heytgah Caminin yanı başındaki tarihi yapıların, mahalle yapısının restorasyon bahanesiyle iş makineleriyle yıkılarak dümdüz edildiği, Çin kültür medeniyetini yansıtan yapılar halinde yeniden inşa edilmekte olduğunu ortaya çıkarıyor.

KAŞGAR’A ÇİN GÖRÜNÜMÜ VERİLECEK
Özgür Asya radyosunun (RFA) haberine göre Çin Komünist Parti (ÇKP) rejimi en son Doğu Türkistan’ı Çinlileştirme politikası kapsamında Kaşgar’ın en meşhur yerlerinden biri olan Heytgah Camii yanı başındaki ve halk arasında Kumaş Pazarı mahallesi “Ham Bazarı” olarak bilinen yerleşim bölgesini sözde “eski yerleşim yerlerini yenilemek ve güzelleştirmek” yalanıyla yok ettiği doğrulanıyor.2018’in son aylarında Çin propaganda aracı Merkezi Halk radyo istasyonunda çıkan bazı haberlerde Kaşgar şehir merkezindeki meşhur Sokak evleri mahallesinin de yıkıldığı ve yerine Çin görünümlü binaların inşa edilmeye başladığı ortaya çıkmıştı.

AMAÇ, MİLLİ YAPILARI YOK ETMEK
Kaşgar'daki Tarihi mahalle ve çarşı ile ilgili Röportajımızı kabul eden diasporadaki Uygur Türkleri, Kaşgar’daki bahse konu Ham pazarı mahallesinin Uygur zanaatkarların toplu yaşadığı ve tarihsel olarak el tezgahlarında dokunan el emeği göz nuru kıymetli kumaş ve geleneksel pamuklu ürünler, ev eşyaları ve mutfak eşyalarından tutun zücaciyeden çeyize, günlük yaşamın her ihtiyaçlarını karşılayan, tek Çinli tüccarın olmadığı Uygur geleneksel pazar kültürünü yansıtan Çarşı olduğunu söyledi.

Gözlemciler, Mahallenin yıkımını yorumlarken, Çin'in tarihi mekanları dağıtmakla kendi hayatını sürdürmeye çalışan İnsanların ekmek kapısını kapatmak ve toplu yaşam biçimini dağıtmak, ekonomik olarak dar boğaza sürüklemek, böylece Rejimin gösterdiği fabrikada köle işçi olarak çalışmaya mecbur bırakmak, nihayetinde Uygurların toplu şekilde bir arada bulunmasını engellemek istediklerini, bunun Kaşgar’daki Uygur kültür merkezlerini Çin görünümüne getirmek için olduğunu kaydetti. 

Çin, son yıllarda Doğu Türkistan halkının dini ve etnik kimliğini, kültür medeniyetini yok etmek, sistematik asimilasyon kötü niyetine ulaşmak için sözde “eski yerleşim yerlerini yenilemek ve güzelleştirmek” bahanesiyle milli yapı ve Uygur tarzı avluları, bazı Uygur geleneksel Sembolik mekanları, obje, motifleri zorla yok ederek Çin tarzına dönüştürme siyaseti izlediği biliniyor.

YIKIM, DOĞU TÜRKİSTAN GENELİNDE YAPILIYOR
Çin ulusal basınında çıkan haberlere göre Kaşgar ilinde 2021 yılında toplam 1 milyon 150.400 metrekarelik kentsel alan ve 14.549 haneyi kapsayan 201 yerleşim bölgesinde Uygur tarzı ev imaret, 616 siteyi “eski yerleşim birimlerinin yenilenmesi” yalanıyla aslı görünümü tahrip edilerek Çin geleneksel fenerleri asılmış herhangi bir Çin bölgesine benzetildiği anlaşılıyor.

Çin’in organ yayını Xinjiang günlük gazetesinin 7 Mayıs 2020 tarihli haberinde de Doğu Türkistan'daki Çinli yetkililerin sözde “eski yerleşim yerlerini yenilemek ve güzelleştirmek” bahanesiyle yaklaşık 310.000 haneye ait Milli tarzı evi yıkmayı planladığını, şu yılı Nisan ayı sonuna kadar 96.400 İmareti yıktığını, Rejim yönetiminin Uygur tarzı yapıları yıkma girişiminin Urumçi, Aksu, Kuçar, Hotan ve Kaşgar'da yoğun olarak yürüttüğünü gözler önüne seriyor.

Muhammed Ali ATAYURT-Istiqlal Haber