Çinli “TEMU” ve Arka Görünüşü

Birçok ürünün piyasa fiyatlarından çok daha ucuza satıldığı Temu adlı e-ticaret şirketi, alınan ürünlerin kalitesinden, kişisel verilerin korunma biçimine kadar birçok tartışmanın konusu.

Sloganı "Milyarder gibi alışveriş yap" olan sanal pazar yerini Türkiye'de de birçok kişi kullanıyor.

Temu, Eylül 2022'de ABD'de kurulmasının ardından Amazon ve Walmart gibi rakiplerini geride bıraktı.

Firmanın sunduğu düşük fiyatlar, henüz kâr beklentisi olmaması ile ilişkilendiriliyor.

China Market Research Group adlı araştırma şirketinin kurucusu Shaun Reid, Temu'nun pazar payını artırmak için ilk çıktığı zamandan bu yana kullanıcılara "aşırı ucuz fiyatlar verdiğini" söylüyor.

Uzmanlar, Temu'nun tüketici psikolojisi teknikleri kullandığına da dikkat çekiyor.

Nottingham Trent Üniversitesi'nde bağımlılık üzerine çalışan Profesör Mark Griffiths, kumarhanedeki slot makinelerini örnek göstererek sitenin "Bir fırsat kaçırıldığını düşündürecek geri sayımlarla" tüketicilerin duyularına hitap etmesini buna örnek gösteriyor.

Temu'daki ürünlerin hemen hemen tamamı Çin'de üretiliyor.

SAHİBİ KİM?

Temu'nun sahibi Çin merkezli PDD Holdings şirketi.

Şirket aynı zamanda Çin'deki popüler Pinduoduo adlı e-ticaret firmasının da sahibi.

Temu'yu ise PDD Holdings'in ABD iştiraki yönetiyor.

Sanal pazar yeri şu an 50'den fazla ülkede faaliyet gösteriyor.

Ancak Türkiye'de yapılanması bulunmuyor ve ülkeye yurt dışından satış yapıyor.

Firma, Türkiye'de ofisi olmadığı için ülkede istihdam sağlamıyor ve vergi ödemiyor.

Similar Web adlı araştırma sitesinin Ocak 2025 verilerine göre Temu, Türkiye'deki en popüler pazar yeri siteleri arasında dördüncü sırada.

Temu'nun internet sitesinde ayrıca Türkçe dil hizmeti sunuluyor.

NE KADAR GÜVENİLİR?

Temu'nun internet sitesinde ürün değişim ve iade konusunu kapsayan bir "Sipariş Koruma Programı" bulunuyor.

Temu'ya göre bu program kapsamında ürün açıklaması ya da görselleriyle uyuşmayan bir sipariş geldiğinde, gelen sipariş hasarlı olduğunda, sipariş teslim edilmediğinde, geciktiğinde ya da taşıma sırasında kaybolduğunda müşterilere iade hakkı tanınıyor.

Temu, iadeye uygun ürünler için talep oluşturulması ve 14 gün içinde ürünlerin kargoya verilmesi durumunda iade sürecinin satın alma tarihinden itibaren 90 gün içinde tamamlanacağını söylüyor.

Temu'nun internet sitesinde Sipariş Koruma Programı kapsamına giren ürünler için "Temu kredisi" ya da orijinal ödeme yöntemi olmak üzere para iadesi yapıldığı da belirtiliyor.

KİŞİSEL VERİLERİ KORUYOR MU?

BBC'ye konuşan SimilarWeb'ten e-ticaret uzmanı Ines Durand, Temu'nun başarısının arkasında büyük bir veri toplama ve üreticilere dağıtma sistemi olduğuna işaret ediyor.

"Tüketici eğilimlerini, en çok aranan ve tıklanan ürünlerle ilgili verileri toplayıp, bunları bireysel üreticilere dağıtıyorlar" diyor.

Durand, ABD merkezli e-ticaret devi Amazon'un da benzer şekilde veri topladığını ama bunları üreticilere para karşılığı sağladığını söylüyor. Uzman, Temu'nun bu veriyi bedava sunduğunu belirtiyor.

Gizlilik hakları uzmanları ve araştırmacılara göre Temu, ihtiyacı olandan çok daha fazla kişisel veriyi topluyor ve kullanıyor.

Temu'nun kullanıcıların açık rızası olmadan kullandığı iddia edilen veriler arasında kullanıcının konumu, cihazdaki mikrofon ve kameraya erişim, Bluetooth ve Wifi ağı bilgileri, cihazdaki diğer uygulamalardaki faaliyetlere dair bilgiler, kayıtlı kişiler, mesajlar, fotoğraflar, takvim, cihaz sistem bilgisi, cep telefonu seri numaraları ve yüz taramaları, ses kayıtları ve parmak izi gibi biyometrik veriler bulunuyor.Temu'nun internet sitesinde yer alan Gizlilik Bildirimi'nde kişisel bilgilerin "hizmetlerimizi sağlamak ve geliştirmek için" toplandığı belirtiliyor ve konuya dair şu ifadeler yer alıyor:

"Gizliliğinize saygı duyuyoruz ve kişisel bilgilerinizi korumaya kararlıyız. Müşterilerimizin kişisel bilgilerini satmayız. Kişisel bilgilerinizi yalnızca Gizlilik Politikamızda listelenen taraflarla ilgili amaçlar doğrultusunda paylaşıyoruz."

UYGUR KÖLE İŞÇİ ÇALIŞTIRMA UYGULAMASI
Temu'da satılan bazı şeylerin nasıl üretildiği de firmanın çıkışından bu yana tartışma konusu.

ABD Temsilciler Meclisi'ne 2023'te sunulan bir raporda Temu ile çalışan üreticilerin tedarik zincirlerinde Doğu Türkistan’da zorla çalıştırılan Uygur Türkü şçilerin bulunma riskinin "aşırı yüksek" olduğu uyarısı yapıldı.

Zorla çalıştırma iddiaları, İngiliz Parlamentosu'nda Ocak başında yapılan bir oturumda da Temu temsilcilerine soruldu.

Temu'nun avukatlarından Stephen Heary, meselenin firmanın kıdemli yönetim kadrosunda endişeye yol açtığını ve Çin'in Doğu Türkistan'daki satıcıların ürünlerini küresel pazar yerinde satmalarına izin verilmediğini söyledi.

Muhammed Ali Atayurt-Türkistan Press