Çin Dışişlerinden Kabil'e sürpriz ziyaret

Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, Kabil'e sürpriz bir ziyaret gerçekleştirmişti. Taliban geçici hükümetinin Başbakan Yardımcısı Vekili Molla Abdulgani Birader ve geçici hükümetin Dışişleri Bakanı Vekili Emirhan Muttaki ile Çin'in en üst düzey yetkilisi arasındaki bu görüşmede, Çin'in bugüne dek Afganistan'a zarar vermemiş tek büyük güç olduğuna dikkati çeken Çinli bakan Vang, "Çin, Afganistan'ın bağımsızlığı, egemenliği ve toprak bütünlüğüne, Afgan halkının bağımsız tercihine, dini inanç ve geleneklerine saygı duyuyor. Çin, Afganistan'ın iç işlerine asla karışmayacak, asla kendi çıkarını gütmeyecek ve asla sözde etki alanı kurmaya çalışmayacak." ifadesini kullandı.

Vang, Çin halkının Afgan halkı ile dostane ilişkiler kurma arayışında olduğunu belirterek, "Afganistan ile barış içinde bir arada yaşama ilkeleri temelinde ilişkiler kurmayı, Afganistan'ın gerçek bağımsızlık ve kalkınmaya ulaşmasına kendi geleceğini kendi ellerine almasına yardım etmeyi istiyoruz." değerlendirmesinde bulunduğu dikkat çekti.

HEYKELLERİ KORUMA ALTINA ALDI

Ziyaretin Çin'in gelecek hafta ev sahipliği yapacağı üçüncü Afganistan'a komşu ülkeler dışişleri bakanları toplantısının öncesine denk gelmesi dikkatlerden kaçmadı.

Afgan yetkililer, daha önce Eylül 2021'de Pakistan ve Ekim 2021'de İran'ın ev sahipliği yaptığı ilk iki toplantıya katılmamıştı. Dışişleri Bakanı Vekili Muttaki'nin Çin'de düzenlenecek üçüncü toplantıya katılacağı belirtildi.

Taliban geçici hükümetinin Başbakan Yardımcılığından yapılan açıklamaya göre, Vang ile Birader'in görüşmesinde, iki ülke arasındaki ticari, transit ve ekonomik ilişkiler ele alındı.

Birader, Afganistan'da çok sayıda maden bulunduğunu, Çin'in madenlerin işletilmesi konusunda iş birliği ve özellikle Logar vilayetindeki bakır madeni projesini tekrar başlatmasını istedi.

Ayrıca Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Kahhar Belhi, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Vang ile Muttaki görüşmesinde siyasi, ekonomik konuların yanı sıra hava koridoru, Afganistan'dan kuruyemiş ihracatının yapılması, Afgan öğrencilere burs sağlanması konularının ele alındığını bildirdi.

Gözlemciler Taliban hükümetinin daha önce Çin'le arasını iyi tutmak için Ülkesinde herhangi bir gücün Çin karşıtı hareketine izin vermeyeceğine söz verdiğini, bu sefer dünyanın en büyük bakır rezervi olduğu düşünülen madenleri işlemesi için Çin’den yatırım beklediğini, en önemlisi de 20 yıl önce ilk iktidara geldiklerinde Ülkenin başka noktasında bulunan Buda heykellerini havaya uçuran Taliban’ın şimdi ise vadideki heykelleri “koruma altına” aldığını kaydetti.

ÇİN'İN AFGANİSTAN'A İLGİSİ

Çin, ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin çekilmesinin ardından kurulan geçici hükümetle olumlu ilişkiler kurma yolunu izliyor. Resmiyette geçici hükümete insani yardım sözü veren Çin, Afgan halkının evlerine kadar yerleşimci Çinlileri seferber ederek gıda ve insani yardım sağlama suratıyla halkın gönlünü kazanmaya çalışıyor.

Doğu Türkistan’ın sınırı olması hasebiyle “Bir Kuşak Bir Yol” Girişimi kapsamında bölgede tarihi İpek Yolu güzergahında ulaştırma ve altyapı projeleri geliştiren Çin, Afganistan'da siyasi ve ekonomik istikrarın sağlanmasını çıkarına uygun görüyor.

Çin, Orta Doğu ve Avrupa’ya açılan tek kapısı olan Doğu Türkistan’dan geçen ve dar bir sınır koridoru bulunan Afganistan’da yaşanabilecek en ufak istikrarsızlığın işgal altındaki Doğu Türkistan gibi sınır bölgelerini etkilemesinden endişe ediyor.

Ayrıca Afganistan, sanayi üretimi için ihtiyaç duyduğu, aralarında elektrikli araçlar ve mobil cihazlarda kullanılan pillerin üretildiği lityum gibi nadir metallerin bulunduğu bazı kritik ham madde ve kaynaklarını coğrafi açıdan en elverişli şekilde sağlama fırsatı sunuyor.

Taliban'ın kurduğu geçici hükümet de Batı'nın bıraktığı boşlukta, halkın temel ihtiyaçlarını karşılamak ve ülkenin zengin yeraltı kaynağı potansiyelini değerlendirecek altyapıyı oluşturmak için çok ama çok yanlış bir karar aldı ve Müslüman Uygur Türklerine soykırım uygulayan işgalci sömürgeci Çin emperyalizmimden medet umuyor.

Muhammed Ali ATATURT-Türkistan Press